香港科技大学在山西等5地首设本科入学奖学金
| Култура на Отоманското Царство |
|---|
.svg) |
| Визуелни уметности |
| Изведувачки уметности |
| ?азици и литература |
| Спорт |
| Останато |
Османлиската архитектура е архитектура на ко?а била создадена во времето на Османлиското Царство. Не?зиното време започнува во Бурса и Едрене во текот на 14 век и 15 век. Оваа архитектура е во голем степен наследник на архитектурата на сел?уците, има големо вли?ание од Иран и исламските традиции на мамелуците, како и византиската архитектура.[1][2][3] Скоро петстотини години, византиската архитектура служела како модел за многу од османлиските ?амии.[3] Како севкупност, османлиската архитектура низ истори?ата е запишана како мешавина од архитектурни традиции на Средоземното Море и Блискиот Исток.[4] Исламската архитектура, ко?а долго време се темелела на обични градби со опширни декорации, била променета од османлиската архитектура, ко?а на?многу се заснова на религи?ата. Во Македони?а, особено во Скоп?е и во Битола, може да се на?дат некои од на?добрите примери на Отоманската архитектура надвор од денешна Турци?а.
Рана архитектура
[уреди | уреди извор]Во родната си Средна Ази?а, Турците живееле во куполи, како минипалати. Тие палати подоцна повли?аеле на архитектурата на Османлиите. Кога сел?уците први престигнале во Иран, од нив произлегла архитектурата на старите традиции. Сел?уците изградиле и нови видови на структурни елементи, како медресата. Првата позната медреса е Низами?ах ко?а датира од 11 век и била изградена од страна на Низам ал-Мулк, трите медреси во Нишапур, Тус и Багдад. Друга област во ко?а придонеселе сел?уците во архитектурата се сводовите и мавзолеите.
Од 12 век датираат итн. каравансараите. Нивните градби обично се изработени од тула, а внатрешните и надворешни ?идови од декоративен матери?ал, направени од смеса на вар, прав, гипс и мермер.
Рана османлиска архитектура
[уреди | уреди извор]Со создава?ето на Османлиското Царство, годините од 1300 до 1453 година ?а сочинуваат т.н. рана османлиска архитектура, кога отоманското искуство е во период на бара?е на нови идеи во архитектурата. То? период е сведок на три типа на ?амии: диференциран, единичен и subline-angled ?амии. ?ами?ата Ха?и Озбек во Изник е пример за османлиската еднократна ?ами?а. Куполниот архитектурен стил еволира од Бурса и Едрене. ?амиите во Бурса и Одрин биле првите кои биле изградени од страна на Османлиите, претежно со една купола. Падот на Цариград и префрла?ето на престолнината на Османлиското Царство од Едрене во Цариград предизвикала голема промена во архитектурниот стил на импери?ата. Градба ко?а била изградени во периодот на преместува?ето на престолнината е ?ами?ата Ба?азид II, ко?а се смета исто така за раниот период од разво?от на османлиската архитектура, потоа Фатих ?ами?а, Топкапи-сара? и други.
Класичен период
[уреди | уреди извор]Во времето на класичниот период, една од главните одлики е неразделноста односно споеноста на внатрешниот двор со ?ами?ата. Главен архитект од тоа време е Синан (1492-1588). Синан создал една нова ера не само во османлиската архитектура туку и во светската, создава??и вкупно 334 градби во различни градови. Првата познача?на градба му била ?ами?ата Шехзаде од 1548 година, Суле?мановата ?ами?а од 1557 година, и Селимовата ?ами?а во Едрене.
Во времето на султан Ахмед III (1703-1730), османлиската архитектура, благодарение на врските си со Франци?а започнала да попаднува под вли?ание на барокот и рококото, кои ве?е биле популарно развиени во Западна Европа. Се претпоставува барокната архитектура била разработена од страна на сел?уците.[5][6] Пример за тоа е ?ами?а Дивриги ко?а денеска спа?а во Списокот на светско културно и природно наследство на УНЕСКО. Честопати ово? период се нарекува и сел?укски барок. Од овде то? се по?авил и во Итали?а и Франци?а.
Црквите во Османлиското Царство
[уреди | уреди извор]По Падот на Цариград и презема?ето на градот од страна на Османлиите, многу цркви и манастири, изградени со византиски стил, биле претворени во ?амии. Една од на?познатите такви е Света Софи?а во Истанбул. Во Македони?а, Света Софи?а во Охрид и црква посветена на Архангел Михаил во Штип биле претворени во ?амии. ?ами?ата на Султан Мурат во Скоп?е може да се изградени врз урнатините на црквата на Свети Георги?. ?ени ?ами?а во Битола, исто така, беше изграден на местото на една црква. Во овие случаи не е сигурно дека црквите биле уништени, всушност, од страна на Османлиите. Исто така можно е дека тие ве?е биле руинирани на почетокот на Отоманското владее?е и дека градителите на ?амии направи?а само употребата на "свето место". Според османлиската практика, на местото на една црква може повторно да се користат кога тоа не се користи за пове?е од 40 години. И покра? општиот исламски ограничува?а на црквата зграда, таму биле изградени одреден бро? на нови цркви во Македони?а под отоманска власт. Примерите вклучуваат црквата Св ?ор?и во Младо Нагоричане и манастирската црква (Светите Архангели) во Кучевиште.
Османлиски барок
[уреди | уреди извор]Основни и на?познати градби во Османлиското Царство во т.н. текот на Османлиски барокот се: ?ами?ата Зе?неп Султан, ?ами?а Лалели, Гробот Фатих.
Доцен период
[уреди | уреди извор]?ами?ата Нусрети?е и ?ами?ата Орта?о?, гробот на Султан Махмуд, Беглербеговскиот дворец, Долмабахче се на?познатите градби од то? период. Архитекти од то? период биле Бали?ан и неговото семе?ство. ?ами?ата Пертевнивел Султан, училиштето Хидарпаша, Лилели Харикзедеган се на?познатите градби од т.н. касен период од османлиската архитектура.
Поврзано
[уреди | уреди извор]Галери?а
[уреди | уреди извор]
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ Necipo?lu, Gülru (1995). Muqarnas: An Annual on Islamic Art and Architecture. Volume 12. Leiden : E.J. Brill. стр. 60. OCLC 33228759. Посетено на 2025-08-07.
- ↑ Behrens-Abouseif, Doris (1989). Islamic Architecture in Cairo: An Introduction. Leiden ; New York : E.J. Brill. стр. 29. ISBN 9004086773. Посетено на 2025-08-07.
- ↑ 3,0 3,1 Rice, John Gordon; Robert Clifford Ostergren (2005). ?The Europeans: A Geography of People, Culture, and Environment“. The Professional geographer. 57 (4). ISSN 0033-0124. Посетено на 2025-08-07.
- ↑ Grabar, Oleg (1985). Muqarnas: An Annual on Islamic Art and Architecture. Volume 3. Leiden : E.J. Brill. ISBN 9004076115. Посетено на 2025-08-07.
- ↑ Hoag, John D (1975). Islamic architecture. London: Faber. ISBN 0571148689.
- ↑ Aslanapa, Oktay (1971). Turkish art and architecture. London: Faber. ISBN 0571087817.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||